تکاتی در مورد تکثیر موفقیت آمیز نهال های گیاهان

بسیاری از گیاهان جوان به مراقبت بیشتری نیاز دارند، بنابراین تولیدکنندگان کاشت گیاهانی که توسط قلمه تکثیر می‌شوند را محدود کرده اند. تولیدکنندگانی که از طریق قلمه و یا ریشه اقدام به کاشت گیاهان می‌کنند باید چند نکته را بدانند. در این پست ما چند راهنمایی برای تکثیر نهال های گیاهان ذکر کرده ایم. البته راهنمایی های دقیق تر برای هر گیاه توسط فروشگاه های ارائه دهنده گیاهان گفته می‌شود.

زمانی که شما یک قلمه گیاه را تهیه می‌کنید، در واقع به این معناست که آماده تکثیر و کاشت است. ریشه دار شدن برای بسیاری از قلمه ها در گره رخ می‌دهد، به طوری که برگ های پایین تر از قلمه حذف می‌شود تا ریشه پدیدار شود. تنها چند برگ در قلمه باقی می‌ماند، زیرا وجود برگ هایی بیشتر باعث تبخیر آب موجود در گیاه شده و در نتیجه باعث از بین رفتن آماس قلمه می‌شود که ممکن است به مرگ نهال منجر شود. زمانی که قلمه را تهیه می‌کنید باید هرچه سریع تر آن را بکارید، اما اگر ممکن نبود قلمه ها را در یک جای سرد ذخیره کنید. 

به طور معمول اکثر گیاهان در سینی های کشت که سلول های بزرگتری دارند کاشته می‌شوند. در سینی هایی که سلول های کوچکتری دارند، گیاهان خیلی به هم نزدیک می‌شوند و بنابراین گیاهان بیشتری توسط بیماری های باکتریایی از بین می‌روند و معمولا گل دهی هم به تعویق می‌افتد.

بستر کشت: یک بستر کشت خوب باید هم توانایی نگهداری آب و هم تخلخل هوایی بالایی داشته باشد. بسیاری از بسترهای کشت به خوبی کار می کنند اما ظرفیت نگهداری آب در خاک و میزان زهکشی خاک باید با توجه به احتیاجات گیاه تنظیم شود.  اگر خاک بیش از حد آب را در خود نگه دارد یا این که آب بیش از حد از خاک خارج شود رشد ریشه به تعویق خواهد افتاد. اگر خاک بیش از حد آب را در خود نگه دارد به ندرت تعرق در برگ ها و قلمه افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه باعث از بین رفتن تورم و آماس قلمه شده و منجر به خشک شدن و مرگ قلمه می‌شود.

در حالت مطلوب، یک بستر کشت خوب باید دارای پیت ماس برای نگهداری آب و پرلیت یا ورمیکولیت برای افزایش تخلخل هوا در خاک باشد. اغلب پرورش دهندگان یک مخلوط از پیت ماس درشت و پرلیت تهیه می‌کنند که برای کاشت گیاه بسیار مناسب می‌باشد، اما تهیه پیت ماس درشت که عاری از چوب درخت باشد کمی مشکل است. 

درجه حرارت: برای ریشه دار شدن قلمه ها بهتر است درجه حرارت را در محدوده 20 تا 25 درجه سانتی گراد نگه دارید. حتی برای محصولاتی که توانایی تحمل سرما را دارند مثل گل میخک، گل بنفشه، گل اطلسی و غیره. این محدوده درجه حرارت برای ریشه زایی ترجیح داده می شود. گرم نگه داشتن بستر کشت باعث سرعت بخشیدن به تقسیم سلولی شده که در نتیجه منجر به توسعه اولیه ریشه و رشد ریشه پس از آن می‌شود. بهترین راه برای گرم کردن بستر کشت، گرم کردن کف بستر کشت است. مثلا می‌توان بستر کشت را روی یک سیستم گرمایی قرار داد. دمای هوا خیلی برای ریشه زایی مهم نیست اما پیشنهاد می‌شود که دمای هوا بین 18 تا 23 درجه سانتی گراد تنظیم شود. دمای هوا زمانی مهم است که رشد ساقه جدید آغاز می‌شود، که در این زمان درجه حرارت بیشتر باعث رشد سریع تر خواهد شد.

زمانی که ریشه زایی انجام شد می‌توان درجه حرارت بستر کشت را کاهش داد یا این که بستر کشت را از روی سیستم گرمایی برداشت. 

آبیاری : آبیاری در اوایل تکثیر گیاه باید کاربردی انجام شود به طوری که تعرق قلمه به حداقل برسد و قلمه آماس خود را از دست ندهد. برخی از تولیدکنندگان آب را بر روی برگ ها و قلمه به طور یکسان اسپری می‌کنند تا تعرق آب کاهش پیدا کند. آبیاری باید بر اساس نیازهای گیاه تنظیم شود. هدف این است که آب به اندازه کافی به گیاه داده شود و بستر کشت مرطوب نگه داشته شود، اما بستر کشت نباید از آب اشباع شود. به یاد داشته باشید یک بستر کشت بیش از حد مرطوب باعث بیماری هایی مثل پوسیدگی قلمه و یا بیماری های برگی می‌شود. از جمله گیاهان حساس به آبیاری بیش از حد می‌توان  بگونیا، آفتابگردان، گل شاه پسند و غیره را نام برد. 

زمانی که قلمه گیاه استحکام بیشتری پیدا کرد، آبیاری را کاهش دهید و اجازه دهید خاک بین هر آبیاری کمی خشک شود. از اشباع کردن بستر کشت از آب پرهیز کنید زیرا باعث کاهش میزان اکسیژن در خاک می‌شود و در نتیجه منجر به ایجاد تنش در گیاه شده و توسعه ریشه به حداقل می‌رسد. 

بعد از 4 تا 28 روز معمولا ریشه توسعه پیدا می‌کند که بستگی به نوع گیاه دارد، در این زمان آبیاری را کم کنید و بستر کشت را از روی سیستم گرمایی  بردارید. نور کامل و رطوبت کمتر باعث می‌شود بستر کشت بین هر آبیاری کمی خشک شود و در نتیجه ریشه تشویق به رشد می‌شود. رنگ سطح خاک بین هر آبیاری باید قهوه ای روشن مایل به زرد باشد.

کود دهی: دادن کود، به وضعیت تغذیه ای گیاه بستگی دارد. بر اساس پژوهش های سانتوس، اگر گیاه دچار کمبود مواد مغذی شود، میزان مواد مغذی موجود در بستر کشت قبل از ریشه زنی کاهش پیدا می‌کند. بهتر است از یک کود استارتر در بستر کشت استفاده کنید. زمانی که قلمه شروع به پینه بستن کرد، 50 تا 100 ppm کود استارتر مایع استفاده کنید و زمانی که ریشه پدیدار شد دوباره 100 تا 200 ppm دیگر نیز استفاده نمایید. زمانی که ریشه به ته بستر کشت رسید دوباره 100 تا 200 ppm کود مایع اضافه کنید. 

به یاد داشته باشید استفاده از کود بستگی به نوع گیاه دارد. برخی از گیاهان مثل امپاتیانس به کود کمتری نیاز دارند و برخی مانند اطلسی به میزان کود بیشتری احتیاج دارند.

نور: نور برای رشد قلمه و ریشه بسیار مهم است. در طول زمستان در مناطق شمالی، اغلب گیاهان باید از نور کامل بهره مند شوند. تحقیقات نشان داده اند روند ریشه زایی در نور بیشتر، سریع تر است و در طول 10 تا 14 روز انجام می‌شود. در تابستان به خصوص در مناطق جنوبی، نور زیاد می‌تواند به قلمه آسیب برساند زیرا باعث تعرق بیشتر قلمه و برگ ها می‌شود. در این زمان برای ریشه زایی، قلمه ها باید در یک مکان سایه دار نگه داری شوند تا تعرق کمتری داشته باشند.

هورمون های افزایش دهنده رشد گیاه: همه قلمه ها برای ریشه زایی به این هورمون ها نیاز ندارند. استفاده از این هورمون ها به مدت زمان ریشه زایی گیاه بستگی دارد. اگر ریشه زایی کمتر از 10 روز طول بکشد نیازی به استفاده از این هورمون ها نیست. اما اگر ریشه زایی بیشتر طول بکشد می‌توان از این هورمون ها استفاده نمود. 

رعایت این نکات به طور کلی باعث بهبود در رشد قلمه های گیاهان می‌شود. توجه داشته باشید از هر فروشگاهی که محصول خود را تهیه می‌کنید در رابطه با کاشت گیاه، مشورت نمایید.