با توجه به چالش هایی که کشاورزی سنتی در برابر تغییرات آب و هوایی، کمبود آب، تخریب خاک و آلودگی محیط زیست دارد، کشاورزی حفاظتی به عنوان یک راهکار پایدار و موثر مطرح شده است.
کشاورزی حفاظتی بر اساس سه اصل مهم بنا شده است که عبارتند از:
حداقل اختلاط مکانیکی خاک، که به معنی کشت یا بذرکاری مستقیم بدون یا با حداقل خاکورزی است. این اصل باعث می شود که خاک حفظ شود و فرسایش، تراکم و تخریب خاک کاهش یابد.
پوشش آلی خاک، که به معنی حفظ بقایای گیاهی یا گیاهان پوششی روی سطح خاک است. این اصل باعث می شود که خاک از تبخیر و تشعشع آفتاب محافظت شود و رطوبت، مواد آلی و مواد مغذی خاک افزایش یابد.
تنوع زیستی گونه ها، که به معنی تناوب محصولات زراعی با گونه های مختلف است. این اصل باعث می شود که خاک از تجمع آفات، بیماری ها و علف های هرز کاسته شود و تعادل بیولوژیکی و تغذیه ای خاک بهبود یابد.
از کشاورزی حفاظتی استفاده می کنیم چون این روش می تواند منافع اقتصادی، زراعی و زیست محیطی برای کشاورزان و جامعه داشته باشد.
برخی از این منافع عبارتند از:
صرفه جویی در وقت و نیروی کار، کاهش هزینه های سوخت، عملیاتی و نگهداری ماشین آلات.
افزایش حاصلخیزی خاک، ترسیب کربن، کاهش فرسایش و تخریب خاک.
افزایش عملکرد و کیفیت محصول، کاهش اثرات تغییر اقلیم، افزایش تنوع زیستی و تعادل بیولوژیکی.
کشاورزی حفاظتی مزایای زیادی برای خاک، محیط زیست و تولید محصول دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:
کاهش فرسایش خاک، که باعث از دست رفتن مواد مغذی و آب خاک می شود.
افزایش مواد آلی خاک، که نقش مهمی در حاصلخیزی، ترسیب کربن، تنظیم pH و تعادل بیولوژیکی خاک دارد.
کاهش مصرف آب، که با حفظ رطوبت خاک و کاهش تبخیر و نشت آب امکان پذیر می شود.
افزایش عملکرد و کیفیت محصول، که با بهبود شرایط رشد گیاهان و کاهش بیماری ها و آفات مرتبط با خاک حاصل می شود.
کاهش آلودگی محیط زیست، که با کاهش استفاده از کودها و سموم شیمیایی و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای مرتبط با خاک ورزی و سوزاندن بقایای گیاهی ممکن می شود.
برای انجام کشاورزی حفاظتی، نیاز به ادوات و ماشین آلاتی است که بتوانند بدون یا با حداقل خاکورزی، بذر را در خاک کاشته و بقایای گیاهی را روی سطح خاک حفظ کنند.
برخی از این ادوات و ماشین آلات عبارتند از:
کشت مستقیم، که یک روش کشت بدون خاکورزی است و بذر را مستقیما در خاک کاشته می شود. این روش باعث می شود که خاک از فرسایش، تراکم و تخریب محافظت شود و مواد آلی و رطوبت خاک افزایش یابد.
ماشین سمپاش، که یک دستگاه است که سموم شیمیایی را روی گیاهان یا خاک پاشش می کند. این روش باعث می شود که از آفات، بیماری ها و علف های هرز کنترل شوند و عملکرد محصول افزایش یابد.
گاوآهن، که یک ابزار است که برای شخم زدن خاک استفاده می شود. این روش باعث می شود که خاک هواگیر شود و مواد مغذی خاک توزیع شوند . اما باید توجه داشت که شخم زدن خاک باید به حداقل ممکن محدود شود و فقط در موارد لازم انجام شود.
در کشاورزی حفاظتی می توان از محصولات زراعی مختلفی استفاده کرد که با شرایط بوم شناختی منطقه، نیازهای بازار و اصول کشاورزی حفاظتی سازگار باشند.
برخی از این محصولات عبارتند از:
محصولات تشکیل دهنده قوت غالب، مانند گندم، جو، ذرت، برنج، سورگوم و غیره ،این محصولات می توانند به عنوان محصول اصلی یا محصول پوششی کشت شوند و مزایایی مانند تامین غذای انسان و دام، افزایش مواد آلی خاک، کاهش فرسایش و تبخیر و افزایش تنوع زیستی دارند.
دانه های روغنی، مانند کلزا، کنجد، آفتابگردان، بادام زمینی، سویا و غیره، این محصولات می توانند به عنوان محصول اصلی یا محصول پوششی کشت شوند و مزایایی مانند تامین روغن، پروتئین، اسیدهای چرب، افزایش مواد آلی خاک، کاهش فرسایش و تبخیر و افزایش تنوع زیستی دارند.
حبوبات، مانند عدس، لوبیا، نخود، باقلا، ماش و غیره.
این محصولات می توانند به عنوان محصول اصلی یا محصول پوششی کشت شوند و مزایایی مانند تامین پروتئین، اسیدهای آمینه، افزایش ازت خاک، کاهش فرسایش و تبخیر و افزایش تنوع زیستی دارند.
گیاهان ریشه ای، مانند چغندر، سیب زمینی، هویج، پیاز و غیره. این محصولات می توانند به عنوان محصول اصلی یا محصول پوششی کشت شوند و مزایایی مانند تامین قند، نشاسته، ویتامین، افزایش مواد آلی خاک، کاهش فرسایش و تبخیر و افزایش تنوع زیستی دارند.
سبزیجات، مانند کاهو، کلم، گوجه فرنگی، خیار، بادمجان و غیره. این محصولات می توانند به عنوان محصول اصلی یا محصول پوششی کشت شوند و مزایایی مانند تامین ویتامین، مواد معدنی، آنتی اکسیدان، افزایش مواد آلی خاک، کاهش فرسایش و تبخیر و افزایش تنوع زیستی دارند.
خوراک دام، مانند یونجه، شبدر، ذرت علوفه ای، سورگوم علوفه ای و غیره. این محصولات می توانند به عنوان محصول اصلی یا محصول پوششی کشت شوند.
این محصولات می توانند به عنوان محصول اصلی یا محصول پوششی کشت شوند و مزایایی مانند تامین علوفه، پروتئین، اسیدهای چرب، افزایش مواد آلی خاک، کاهش فرسایش و تبخیر و افزایش تنوع زیستی دارند.
کشاورزی حفاظتی یک سیستم کشاورزی است که می تواند ضمن بازسازی اراضی تخریب شده، از نابودی اراضی زراعی جلوگیری کند.
اما این روش هم با چالش ها و مشکلاتی روبرو است که برخی از آنها عبارتند از:
عدم آگاهی و آموزش کافی برای کشاورزان و مشاوران در مورد فواید و روش های کشاورزی حفاظتی.
عدم تأمین نهاده های لازم مانند بذرهای مناسب، ماشین آلات کشت مستقیم، گیاهان پوششی و کودهای آلی.
عدم وجود حمایت های دولتی مانند تسهیلات اعطایی، بیمه، قیمت گذاری منصفانه و ترویج کشاورزی حفاظتی.
مقاومت فرهنگی و روانی برای تغییر الگوی سنتی کشاورزی و اعتماد به خاکورزی و شخم زدن.
افزایش موقتی برخی آفات و علف های هرز در ابتدای اجرای کشاورزی حفاظتی و نیاز به مدیریت یکپارچه آنها.
کشاورزی حفاظتی یک سیستم کشاورزی است که می تواند ضمن بازسازی اراضی تخریب شده، از نابودی اراضی زراعی جلوگیری کند. اما این روش هم با چالش ها و مشکلاتی روبرو است که نیاز به راهکارهای مناسب برای توسعه و ترویج آن دارد.
برخی از این راهکارها عبارتند از:
افزایش آگاهی و آموزش کشاورزان در مورد فواید و روش های کشاورزی حفاظتی از طریق برگزاری دوره های آموزشی، کارگاه ها، نشریات، پوسترها، فیلم ها و سایت های الگویی.
تأمین نهاده های لازم مانند بذرهای مناسب، ماشین آلات کشت مستقیم، گیاهان پوششی و کودهای آلی از طریق ایجاد بازارهای محلی، تسهیلات اعطایی، تشویق تولید داخلی و واردات مجاز..
حمایت های دولتی مانند تسهیلات اعطایی، بیمه، قیمت گذاری منصفانه و ترویج کشاورزی حفاظتی از طریق اصلاح قوانین و مقررات، ایجاد سازمان های متولی، اختصاص بودجه و انجام پروژه های نمونه.
کاهش مقاومت فرهنگی و روانی برای تغییر الگوی سنتی کشاورزی و اعتماد به خاکورزی و شخم زدن از طریق ارتباط موثر، مشارکت و تشویق کشاورزان، ایجاد انگیزه های اجتماعی و اقتصادی، نشان دادن موفقیت های کشاورزی حفاظتی در عمل و ارزیابی و ارائه بازخورد.
مدیریت یکپارچه آفات و علف های هرز در ابتدای اجرای کشاورزی حفاظتی و نیاز به مدیریت یکپارچه آنها از طریق انتخاب گونه های مقاوم، تناوب محصولات، کنترل بیولوژیکی و کاهش استفاده از سموم شیمیایی.
کشاورزی حفاظتی یک سیستم کشاورزی پیشرفته و متعادل است که می تواند به بازسازی اراضی تخریب شده و از نابودی اراضی زراعی جلوگیری کند. این روش با اجرای سه اصل حداقل خاکورزی، پوشش آلی خاک و تنوع زیستی گونه ها، می تواند به افزایش تنوع زیستی و فرآیندهای بیولوژیکی طبیعی در سطح و زیر سطح زمین، افزایش کارآیی مصرف آب و عناصر غذایی و بهبود و پایداری تولید محصول منجر شود. بنابراین، توسعه و ترویج کشاورزی حفاظتی نیاز به تغییر فرهنگی و روانی کشاورزان و مشاوران، تأمین ادوات و ماشین آلات مناسب و حمایت های دولتی دارد.
نظرات
ارسال یک نظر
ارسال یک پاسخ