خیلی از افراد از من می‌پرسند می‌توانم فلفل بکارم؟ آیا در خانه می‌توان فلفل کاشت؟ یا سوالاتی درباره پرورش فلفل مطرح می‌کنند که سبب می‌شود بیش‌تر گمان ‌کنم آن‌ها تا به حال فلفل نکاشته‌اند یا اگر کاشته‌اند موفقیت آمیز نبوده است.
کاشت فلفل بسیار ساده و باردهی آن حتی در شرایط گلدانی و سایه-روشن ممکن است. برخلاف بسیاری از گیاهان که نور مستقیم خورشید که امروزه در کمتر خانه‌ای وجود دارند را می‌طلبد، گیاه فلفل در آفتاب کم نیز قابل پرورش است. نکاتی که سبب می‌شود شما یه بوته فلفل سرحال و با طراوت داشته باشید که تولید فلفل‌های زیادی کند در ادامه این آموزش گفته می‌شود.

دانستن برخی از نکات و مراقبت‌ها در پرورش فلفل الزامی است و طراوت گیاه‌تان را سبب خواهد شد. بهتر است فلفل در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرد. در این صورت سرعت رشد بیشتری خواهد داشت و محصول بیشتری تولید می‌کند. خاک لومی شنی به همراه کمپوست آلی (خاک برگ) که زهکشی بالایی دارد برای فلفل مناسب است. بسته به نوع واریته فلفل شما بوته‌های فلفل بین 30 تا 50 سانتی‌متر از یکدیگر فاصله داشته باشند.
! توجه به این نکته ضروری است که ارقام فلفل زینتی چون برای زیبایی استفاده می‌شوند و باردهی آن‌ها مدنظر نیست، می‌تواند به صورت انبوه‌تر یا با آرایش خاصی در دکوراسیون فضای سبز شما قرار گیرند.
 

زمان باردهی انواع فلفل متفاوت است. فلفل‌های شیرین بین 60-90 روز بالغ می‌شوند و تولید میوه خواهند کرد. فلفل‌های تند به زمان بیشتری نیاز دارند و باردهی تا 150 روز می‌تواند طول بکشد. از زمان کاشت بذر تا انتقال نشا به زمین حدود 8 تا 10 هفته را در نظر بگیرید. برای من کاشت زودهنگام بذر فلفل در سینی نشا در خانه پشت پنجره آفتاب‌گیر و سپس انتقال آن به بیرون پس از گرم شدن هوا بسیار خوش‌آیند است. زیرا زمانی که هنوز در بازار محلی فلفل عرضه نشده، شما فلفل خواهید داشت.
اگر در کاشت فلفل تازه‌کار هستید به شما ارقام زودرس را پیشنهاد می‌کنم تا با مشکل کم‌تری برخورد کنید، اما اگر علاقمند به کاشت ارقام دیگر هستید، هیچ چیز جلوی هیجان شما به کاشت ارقام بیشتر را نخواهد گرفت. منظور من از کاشت فلفل‌های پیش‌رس، این است که شما زمان کمتری را از کاشت تا بهره‌برداری از بوته فلفل صرف کنید و با آفات و امراض کم‌تری مواجه شوید.

تاریخچه فلفل

کاشت فلفل به سال‌های بسیار قبل بر‌می‌گردد. فلفل به صورت رایج و گسترده در مرکز و جنوب آمریکا کشت می‌شد و حتی قبل از میلاد مسیح در مکزیک و هندوستان کاشت فلفل بسیار زیاد بود. اولین بار کریستوف‌کلمب به همراه دیگر همراهانش فلفل را از آمریکا به بازار اروپا آوردند. در حقیقت، فلفل از دارایی‌های دنیای قدیم به دنیای جدید وارد شد و پس از علاقمند شدن اروپایی‌ها به فلفل، آن را در تمام دنیا پخش کردند. در قرن 17 به بعد فلفل نه تنها در اروپا بلکه در تمام نقاط جهان از جمله آفریقا و آسیا کاشته می‌شد.

 
نکته عجیبی که در مورد فلفل وجود داشت این بود که گرچه فلفل بومی قاره آمریکا می باشد، اما به شمال آمریکا وارد نشد تا این‌که فلفل توسط استعمارگران از جنوب آمریکا به شمال این قاره آورده شد.

بذر فلفل یا نهال آن؟

بیشتر پرورش دهندگان فلفل علاقمند به برداشت طولانی محصول فلفل هستند. بدین صورت اگر فلفل را به صورت بذر و در زمان مناسب در زمین بکارید، زمان زیادی از فصل گرم که فلفل می‌تواند تولید بالایی در آن زمان داشته باشد را از دست خواهید داد. خزانه بذر فلفل و سپس انتقال نهال یا نشا آن به زمین در وقت مناسب، به شما امکان برداشت بیشتر و طولانی‌تری را خواهد داد.

 
حدود 8-10 هفته زمان از کاشت بذر تا اماده شدن نهال فلفل برای انتقال به زمین است. 2 تا 3 هفته بعد از آخرین سرمای بهاره، زمان انتقال نهال فلفل به زمین باز آغاز می‌شود.

جوانه‌زنی بذر فلفل

بیشتر بذرهای فلفل در دمای 21 تا 27 درجه سانتی‌گراد در یک هفته جوانه می‌زنند، اما جوانه‌زنی فلفل کاملا به واریته و نژاد آن بستگی دارد. برخی از واریته‌های فلفل جوانه‌زنی کندتر و سخت‌تری دارند. فلفل‌های تند جوانه‌زنی طولانی‌تری دارند. برای سرعت بخشیدن به عمل جوانه‌زنی، بذرها را درون یک دستمال مرطوب یا پارچه نخی قرار دهید و در جای گرم بگذارید. معمولا بالای بدنه یخچال گرمای اندکی دارد که برای جوانه‌زنی بذر فلفل مناسب است. (این مورد را با لمس با دستانتان بررسی کنید تا از گرمای آن آگاه شوید)

 
قرار دادن بذرها در مکان‌های بسیار گرم مانند بخاری و شوفاژ نه تنها سبب جوانه‌زنی سریع‌تر بذر نمی‌شود، بلکه بدون شک بذرهای شما را خراب می‌کند و بذر قدرت جوانه‌زنی خود را از دست می‌دهد.
پس از مشاهده جوانه بذر فلفل، آن را در بستر عاری از آلودگی و مناسب قرار دهید. در این مرحله حتما باید توجه کنید تا جوانه‌های بذر فلفل آسیب نبینند. استفاده از پیت ماس یا خاک سبک مخصوص گلدان بسیار توصیه می‌شود. پس از مشاهده اولین برگ فلفل، آن را به مکان آفتابی (پشت پنجره آفتاب‌گیر) ببرید. از این به بعد نور خورشید برای گیاه شما نقش اول را بازی می‌کند. تا زمانی که دمای شب‌ها به 13 تا 16 درجه نرسید، نهال‌های فلفل را به محیط باز انتقال ندهید.
در صورتی که مکان آفتابی برای رشد نهال‌های فلفل ندارید از چراغ رشد استفاده کنید. چراغ رشد را می‌توانید از سایت بذرام تهیه کنید. برای مشاهده، به صفحه "چراغ‌های رشد گیاه" مراجعه کنید.
 http://www.bazram.com/light

کشت فلفل

دو فاکتور اساسی در کاشت فلفل اهمیت بالایی دارد.
آبیاری متوسط: فلفل گیاهی مشتاق به آب است اما باید میانه‌روی در آبیاری رعایت شود. در صورتی که آبیاری سبب اشباع شدن خاک شود و فضای تنفس ریشه از بین برود، بدون شک آسیب جدی به گیاه خواهد خورد. پوسیدگی ریشه و مشکلات قارچی نیز در شرایط آبیاری بیش از حد شدت خواهد یافت. در صورتی که تولید بالایی از گیاه فلفل می‌خواهید، حفظ رطوبت مناسب به صورت همیشگی امری واجب است. بدین جهت افزودن مواد آلی بالا به خاک قبل از کاشت نهال به حفظ رطوبت و تنفس ریشه کمک زیادی می‌کند. برای کاهش تبخیر آب سطحی و حفظ رطوبت بیشتر، استفاده از مالچ برای بوته‌های فلفل بسیار توصیه می‌شود.
کوددهی بیش‌از‌حد: کود دادن بیش از اندازه سبب شاخ و برگ زدن زیاد گیاه فلفل می‌شود که باردهی آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فلفل گیاهی است که به کود‌دهی بسیار ملایمی نیاز دارد. استفاده از یک ترکیب کودی ضعیف مثل 5-10-10 به خاک در طول دوره رشد و باردهی سلامت گیاه‌تان را تضمین می‌کند.
 

نکات پرورشی برای فلفل

برای افزایش باردهی فلفل، به‌کارگیری تکنیک‌های زیر پیشنهاد می‌شود.
مالچ پلاستیکی: در مناطق سردسیر استفاده از مالچ پلی‌اتیلنی تیره رنگ سبب گرم شدن سطح خاک و تسریع روند رشد اولیه گیاه فلفل می‌شود. همین‌طور با حفظ رطوبت خاک، صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش کیفیت محصول را خواهیم داشت.
کاشت گیاهان سازگار: اگر می‌توانید گیاهانی مانند گوجه‌فرنگی، ریحان، جعفری و هویج در کنار بوته‌های فلفل بکارید. توجه کنید به هیچ عنوان گیاهانی همچون رازیانه و کلم قمری را کنار فلفل نکارید.
داربست: گیاه فلفل مقدار بسیار زیادی میوه تولید می‌کند که این تولید بالا سبب سنگین شدن گیاه می‌شود. در بسیاری از موارد مخصوصا در واریته‌های فلفل دلمه، بوته‌ها توسط باد روی زمین می‌خوابند یا برخی از شاخه‌هایشان آسیب می‌بیند. در چنین شرایطی باردهی به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد و کیفیت میوه‌های تولید شده افت می‌یابد. برای حل این مشکلات با استفاده از داربست یا توری مشبک نگهدارنده‌هایی برای گیاهان فلفل‌ ایجاد کنید.

آفات و بیماری‌های فلفل

به طور کلی فلفل گیاه کم آسیبی است و کمتر با مشکل مواجه می‌شود. معمولا آفات و امراض به اعضای دیگر خانواده فلفل مانند گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی و بادمجان حمله می‌کنند. اما گاه و بیگاه سراغ فلفل هم می‌روند. با کمی پیش‌گیری و احتیاط شما بوته‌های فلفل سالمی خواهید داشت.
 

از حشره‌کش‌های طبیعی برای دور کردن یا از بین بردن حشرات مضر استفاده کنید. از این لینک نمونه‌ای از حشره‌کش‌های ارگانیک را مشاهده کنید. برخی کرم‌ها مانند کرم طوقه، کرم شاخ‌دار گوجه‌فرنگی و کرم‌های شب‌پره دیگر به سادگی با حشره‌کش‌های بیولوژیکی که بر پایه باکتری باسیلوس تورینجنسیس هستند، کنترل می‌شوند. همچنین آفت‌کش‌های طبیعی مانند روتنون و پیرتروم به طور حتم کرم فلفل، سرخرطومی، مگس مینوز، سوسک کک و شته‌ها را از بین خواهد برد.
مقاومت گیاه فلفل به بیماری به واریته آن مربوط است. برخی واریته‌ها مقاوت بالاتر و برخی مقاومت کمتری نسبت به بیماری‌ها دارند. میزان آلودگی و شیوع بیماری‌هایی مانند لکه‌سیاه، ویروس موزاییک و لکه باکتریایی در منطقه، مهم‌ترین عامل بیمار شدن فلفل می‌باشد. این مورد را می‌توانید از همسایگان خود که فلفل کشت می‌کنند جویا شوید. اخیرا در ایران مشکل جدی و بسیار مهلک بیماری بوته‌میری در فلفل مشاهده شده. خاک‌های بیشتر مناطق ایران به این بیماری دچار است و لذا پیشنهاد می‌شود از قارچ‌کش‌های بیولوژیک مانند سوبتیلین (تریکودرمین) قبل از کاشت استفاده گردد. همچنین تقویت گیاه با ترکیبات اسیدآمینه نیز سبب افزایش مقاومت به بیماری خواهد شد.
همیشه پس از بارندگی، پیش‌گیری‌های لازم جهت آسیب‌های احتمالی با قارچ را در نظر بگیرید. معمولا بوته‌های خیس و رطوبت بالا سبب افزایش سرعت انشار بیماری‌های قارچی می‌شود، مخصوصا وقتی بلافاصله دمای هوا گرم شده و به بیش از 25 درجه سانتی‌گراد برسد.
از بین بردن علف‌های هرزی که در کنار بوته‌های فلفل شما می‌رویند سبب کاهش ابتلا به بیماری‌های قارچی می‌شود. عوامل قارچی و برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها در علف‌های هرز پناه می‌برند و در صورت مساعد شدن اوضاع به بوته فلفل صدمه خواهند زد، بنابراین حذف علف‌های هرز کمک بزرگی در کنترل بیماری خواهد کرد.

برداشت فلفل

همانند خیار و کدو سبز، فلفل در مرحله نارس چیده می‌شود. در برخی ارقام فلفل دلمه‌ای، فلفل‌های نارس سبز‌رنگ هستند، اما در مراحل بعد فلفل‌ها به رنگ زرد، قرمز و نارنجی در‌خواهند آمد. فلفل‌ها در هر زمانی قابل برداشت هستند اما بهترین زمان برای برداشت فلفل، زمانی است که کاملا رسیده باشند. در این صورت عطر و طعم بهتری خواهند داشت. برداشت مکرر سبب افزایش باردهی خواهد شد، اما این کار سبب قربانی شدن عطر و طعم فلفل‌هایتان خواهد شد. به طور کلی زمانی که بوته فلفل بخواهد درون میوه بذر تشکیل دهد، توان زیادی از آن گرفته خواهد شد که باردهی را تحت تاثیر می‌گذارد.
 

برداشت و نگه‌داری فلفل

درصورت مصرف بلافاصله فلفل پس از برداشت (در همان روز) بیشترین کیفیت و عطر و طعم حفظ خواهد شد. به هیچ عنوان فلفل را در یخچال نگهداری نکنید. فلفل یک میوه گرما‌دوست است که علاقه زیادی به دمای پایین ندارد. اگر مقدار زیادی فلفل دارید، از روش‌های ذخیره‌سازی زیر استفاده کنید.

 
فریز کردن یا انجماد: یکی از ساده‌ترین روش‌های ذخیره‌سازی انجماد فلفل است، مشکل اصلی ذخیره‌سازی به روش انجماد، نرم شدن بافت فلفل پس از ذوب شدن است که در این صورت کیفیت فلفل تا حدودی حفظ خواهد شد. البته این روش ذخیره‌سازی بیشتر برای مصرف فلفل‌های تند در سوپ، خورش و سس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ترشی: کنسرو کردن روش متدوال دیگری است که به جهت ذخیر‌سازی و فرآوری فلفل مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما به دلیل اسیدیته پایین عمل کنسرو کردن باید تحت فشار صورت بگیرد تا دچار گندیدگی و کپک نشود. برای تهیه ترشی فلفل چهار لیوان آب، چهار لیوان سرکه و نصف لیوان نمک ترکیب مناسبی است.
خشک کردن: این روش برای ارقام فلفل‌های تند که دیواره نازکی دارند بیشتر مرسوم است. ارقامی از فلفل تند که کوچک هستند نیز، قابلیت خشک شدن روی بوته را دارند. نکته مهمی درباره فلفل خشک شده وجود دارد، فلفل خشک شده، تدریجی و به آرامی عطر و طعم خود را از دست می‌دهد.

 
توجه: برای برداشت فلفل‌های تند حتما از دستکش لاتکس و ماسک استفاده کنید. در صورتی که فلفل‌های تند با چشم و پوست تماس برقرار کنند سبب ناراحتی و التهاب خواهند شد. در این موارد در برخی واریته‌های بسیار تند با درجه تندی بالا مشکلات جدی پیش خواهد آمد.