گیاه پیاز (به انگلیسی: onion)

پیاز گیاهی تک لپه ای، دو ساله و دارای مقاومت نسبی به سرما است . پیاز برای جوانه زنی بر خلاف دیگر تک لپه ای ها مثل گندم، مکانیزم خاصی دارد و مثل دیگر تک لپه ای ها ریشه کوچک و ساقه کوچک تولید نمی کند بلکه بذر که جوانه می زند قسمت هیپوکتیل رشد کرده و در ابتدا ریشه کوچک رشد می کند ولی ساقه کوچک به صورت گیره ای بالا می آید که به گیاه امکان می دهد از عمق خاک بیرون بیاید. به همین علت بذر پیاز را می توان عمیق کاشت زیرا این گیره خاک را می شکافد و بالا می آید.. بعضی از گونه های پیاز به جای بذر، تولید پیازهای کوچکی در انتهای گیاه می کنند و این پیازچه خود وسیله ای برای تکثیر است. بعد از این که بذرها سبز شد در مرحله رشد برگ ها و تشکیل ساقه، دو نوع ریشه در پیاز به وجود می آید: 1 – ریشه ای که در موقع جوانه زنی ایجاد می شود. 2 –ریشه واقعی در اثر متورم شدن پایه پیاز که روی آن برگ ها و ساقه و جوانه مرکزی به وجود می آید.

 

 

شرایط آب و هوایی برای رشد پیاز

پیاز یک محصول فصل خنک است و با دمای 13 تا 24 درجه سانتی گراد سازگار است و یخبندان را تحمل نمی کند. دمای بهینه برای رشد گیاهچه 20 تا 25 درجه سانتی گراد است.

میزان رشد در دماهای بالاتر از 27 درجه سانتی گراد شروع به افت می کند . تولید غده در پیاز توسط طول روز کنترل می شود. وقتی که گیاه در دمای مناسب 25 درجه سانتی گراد قرار گرفت این دما باعث به وجود آمدن غده ها می شود و دمای کمتر باعث تشکیل غده های کشیده می شود که یک صفت نامطلوب است. به همین دلیل در آب و هوای گرم و خشک پیازهای مرغوب با قابلیت نگهداری بیشتر و طولانی تر حاصل می شود. پیاز برای تولید گل احتیاج به شرایط روز بلند دارند و اگر در شرایط روز کوتاه کاشته شود هیچ وقت پیاز گل نمی دهد.

خاک مناسب برای رشد پیاز

پیاز را در هر نوع خاکی می توان کاشت ولی در زمین های سبک و قوی رشد پیاز بهتر است. بنابراین خاک های لومی مناسب ترین خاک برای پرورش پیاز است و خاک های رسی برای پرورش پیاز مناسب نیستند. پیاز باید در خاک هایی کاشته شود که از نظر مواد غذایی غنی باشد تا بهترین محصول را تولید کند. PH مناسب برای کشت پیاز 5/5 تا 5/6 است.

طرز کشت پیاز

کشت پیاز به صورت مستقیم و کشت نشا انجام می شود. در مناطق گرم به منظور جلوگیری از رشد علف های هرز، بذر را در اواسط پاییز می کارند و در ماه آخر زمستان، نشا را به زمین اصلی منتقل می کنند. در مناطق دیگر معمولا در ماه دوم زمستان بذر را مستقیم کشت می کنند و پس از استقرار گیاه عمل وجین را انجام می دهند. برای کوددهی از کود دامی و کودهای شیمیایی ازت و فسفر و اسید فسفریک استفاده می شود. کمبود فسفر و پیاز روی رشد و نمو پیاز موثر است.

روش های کشت بذر پیاز

بذرهای پیاز در دمای 0 تا 35 درجه سانتی گراد جوانه می زنند. در صفر درجه جوانه زنی 4 تا 5 ماه طول می کشد و در 21 تا 27 درجه سانتی گراد این مدت فقط 3 تا 4 روز است. پیاز را معمولا روی پشته هایی به فاصله 35 تا 45 سانتی متر برای کشت یک ردیفی می کارند و برای کاشت دو ردیفی عرض را دو برابر در نظر می گیرند. عمق بذر حدود 6 تا 12 میلیمتر بوده و خاک تا زمان سبز شدن بذرها باید مرطوب نگه داشته شود و فواصل بین بوته ها باید 7 تا 10 سانتی متر باشد.

کاشت بذر در محل اصلی: این روش در مناطقی استفاده می شود که از علف کش استفاده می شود. رشد علف های هرز در طول زمستان باعث می شود که کاشت به صورت مکانیزه صورت نگیرد .

کشت بذر در سینی نشا و انتقال نشا به زمین اصلی: انتقال نشا همزمان با دومین مرحله رشد ریشه انجام می شود .

طرز کاشت پیاز در سطوح وسیع

چون ریشه های پیاز سطحی و کوتاه هستند بنابراین زمینی که در آن بذر پیاز کشت می شود باید عاری از سنگ و کلوخ و صاف و هموار باشد. پیاز را معمولا به دو طریق تکثیر می کنند: یکی با بذر و دیگری به وسیله پیازهای کوچکی که در سال قبل از کاشت بذر تولید شده است. ولی روش مرسوم تکثیر پیاز به وسیله بذر می باشد. بذر پیاز را می توان به صورت نشا و یا مستقیما در زمین اصلی کشت نمود. کاشت بذر به صورت نشا در ماه دوم زمستان انجام می شود و در اواخر زمستان به زمین اصلی منتقل می شود. کاشت پیاز به صورت خطی بهترین روش کاشت پیاز است که در این روش فاصله بین خطوط را 25 تا 30 سانتی متر و فاصله بین بوته ها را 5 تا 10 سانتی متر در نظر می گیرند. هر اندازه این فواصل کمتر در نظر گرفته شوند پیازهای ریزتری تولید می شود. بنابراین برای به دست آوردن پیازهای درشت باید فاصله بین خطوط و بوته ها در همین حد تنظیم شود. 

 

 

برداشت پیاز

برداشت پیاز جهت مصرف سبز آن وقتی صورت می گیرد که غده ها به اندازه کافی بزرگ شده باشند. اگر منظور استفاده از غده پیاز بعد از رشد کامل باشد برداشت زمانی انجام می شود که قسمت های هوایی پیازها شروع به افتادن می کنند. وقتی یک سوم قسمت های هوایی پیاز روی زمین خوابید عمل برداشت انجام می شود. غده های برداشت شده 3 تا 10 روز در مزرعه باقی می مانند سپس شروع به قطع قسمت های هوایی آن ها می شود.

 

 

نگه داری پیاز

یکی از مشکلات انبارداری پیاز جوانه زدن پیاز است. برای جلوگیری از جوانه زدن پیاز باید درجه حرارت انبار کم باشد(معمولا 10 درجه سانتی گراد با رطوبت 60 درصد) و پیاز را در تاریکی نگه داشت تا پیاز در انبار جوانه نزند. برای نگهداری طولانی از پیازهای گرد استفاده می شود. پیازهای کشیده و آبدار کیفیت خوبی برای انبار داری ندارند. از مواد بازدارنده جوانه زنی مانند مالیک هیدرازید نیز می توان استفاده نمود. این ماده از سبز شدن پیاز در انبار جلوگیری می کند .