بسیاری از باغداران و کسانی که در خانهشان باغ یا حیاط کوچکی دارند و به کشت و کار اهمیت میدهند، همواره به دنبال این هستند که روشهای ارزانتری برای کاشت گیاهان در گلدانها یا حیاط خانهشان پیدا کنند. یک راه ممکن برای دست یابی به این هدف تهیه کودهای خانگی با مواد خانگی از پیش ساخته شده در مغازهها و یا حتی در حیاط خانه میباشد. خرید مواد اولیه و ترکیب این مواد با هم قطعا ارزانتر بوده و از طرفی ایجاد مخلوط خلاقانه و کار جالب شما میتواند برای برخی گیاهان و کشتها بسیار مفید واقع شده و احساس کنید برای برخی موارد کاملا کارآمد است. اطلاعات ذیل به شما برای ایجاد یک درک اولیه از مواد تشکیل دهنده و مراحل ساخت کودهای خانگی میتواند مفید واقع شود.
مواد خاکی یا کودی مخصوص گلدانها که معمولا دارای بافت خشنتری از خاک معمولی باغ هستند، معمولا برای گلدانهای بزرگ درون باغهای بزرگ یا برای کاشت دانهها در سینیهای کاشت استفاده میشوند. در طول سالیان متمادی مواد تشکیل دهنده برای تهیه کودهای خانگی تغییر کردهاند اما همواره از اجزای تشکیل دهندهای که برای کاشت دانهها و رشد گیاهان مفید هستند، استفاده میشود. قبل از اواسط قرن 19 میلادی معمولا برای تهیه کودهای خانگی از خاک معمولی به عنوان پایهای برای تهیه آنها استفاده میشد. اما به مرور زمان مخلوطهای متفاوتی به عنوان پایه اصلی برای آن پیشنهاد شد. بسیاری از مواد تشکیل دهنده و شناخت آنها در حال حاضر در دسترس باغبانانی هستند که تصمیم می گیرند به جای خرید یکی از خرده فروشان کود، خودشان یک تولید کننده کود خانگی باشند.
مواد تشکیل دهنده کودهای خانگی
با ترکیب مواد منحصر به فرد میتوان کودهایی با پایه خاک یا با پایه پیت ماس تهیه کرد. برای اجزای تشکیل دهنده اصلی معمولا از واحد گالن استفاده میشود و برای اجزای فرعی یا برخی افزودنیها از قاشق غذا خوری، قاشق چای خوری، اونس یا گرم استفاده میشود. در ذیل برخی مواد اولیه برای تهیه کود مورد بررسی قرار میگیرند که ممکن است برای کودهایی با پایه خاک یا با پایه پیت ماس باشند.
• پیت ماس دارای یک بافت طبیعی است و باعث ایجاد گردش هوا در کود میشود و در عین حال ظرفیت آبرسانی خاک را برای جلوگیری از خشک شدن آن افزایش میدهد. اما مراقب باشید افزودن بیش از حد آن باعث میشود تا با نگهداشتن آب درون خاک، خاک قابلیت تخلیه خود را از دست بدهد. پیت ماس قبل از استفاده برای مخلوط شدن با سایر مواد باید حتما خیس و مرطوب شود.
• شن و ماسههای درشت و خشن و تیز که معمولا در ساختمان سازی استفاده میشود نیز به عنوان مواد تشکیل دهنده کودهای خانگی هم مورد استفاده قرار میگیرد. شن و ماسه همانند پیت ماس، باعث بهبود زهکشی و هوادهی میشود، اما ظرفیت نگهداری آب را بهبود نمیبخشد. استفاده بیش از حد و زیاد شن و ماسه میتواند گلدان را سنگین کرده و جابجایی آن را سخت کند. همچنین دقت کنید که شن و ماسه نباید با خاک رس مخلوط شود.
• پرلیت میتواند هم برای کودهای با پایه خاک و هم کودهای با پایه پیت ماس استفاده شود. پرلیتهای بر پایه فلوراید در واقع همان سنگهای منسجم شده آتشفشانی هستند که در دمای 1800 درجه فارنهایت تولید میشوند. پرلیت، مانند شن و ماسه، تخلیه خوبی را در اختیار شما قرار میدهد اما از لحاظ وزنی سبک تر است و هوای بیشتری نگه میدارد. اگرچه پرلیت دارای مزایایی است اما از طرفی نسبت به شن و ماسه گرانتر است و برخی معایب نیز دارد. از جمله معایب پرلیت میتوان به موارد زیر اشاره کرد : تمایل به شناورشدن به بالای محیط در زمان آبدهی زیاد، ناتوانی در نگهداری آب و نیاز به مرطوب کردن قبل از اینکه با سایر مواد مخلوط شود برای کاهش گرد و غبار، که در صورت استنشاق مضر است.
• ورمیکولیت اغلب به جای پرلیت استفاده میشود. ورمیکولیت خاک رس متعلق به خانواده میکا است و به طور طبیعی در پوستههای چند لایه یافت می شود. ورمیکولیت برخلاف پرلیت میتواند آب، مواد مغذی و هوا را در خود حفظ کند و به همین خاطر بسیار گسترده شده است. فقط ورمیکولیتهایی که در فروشگاههای لوازم باغبانی به فروش میرسند، برای این کار توصیه میشوند. البته توجه داشته باشید چون ورمیکولیت به راحتی فشرده میشود، در صورت فشرده شدن توانایی اش در نگهداری آب کاهش مییابد.
تهیه کودهای مبتنی بر پایه خاک
دستورالعمل زیر برای کودهای مبتنی بر پایه خاک مناسب است. برای تهیه پایه میتوانید با مخلوط کردن خاکهای گلدان، شن و ماسهای درشت و خاک رس با نسبت مساوی یا کمتر از پیت ماس اقدام به تهیه کنید.
1. ابتدا با یک گالن خاک شروع کنید. که اغلب به نام خاک گلدان یا خاک باغبانی فروخته میشود. ظرف مورد نظرتان را از قبل کاملا تمیز کنید. خاکهایی که به فروش میرسند معمولا استرلیزه هستند و نسبت به بیماریها، حشرات و علفهای هرز کاملا مقاوم هستند. پس سعی کنید از این نوع خاکها استفاده کنید که هزینههای لازم برای از بین بردن بیماریها و آفات را نیزکاهش میدهد. خاکهایی که مستقیما از باغ یا طبیعت برداشته میشوند، ممکن است مشکلات احتمالی نظیر از بین رفتن نهالها یا ایجاد علف هرز و آفت را به دنبال داشته باشند. علفهای هرز در خاک باغها یا خاک طبیعت معمولا به شدت رشد میکنند و در رقابت با جوانههای مورد نظر برای مواد مغذی، آب، هوا و نور معمولا پیروز شده و گیاه شما را ضعیف میکنند.
2. یک گالن از مخلوط شن و ماسه، پیت ماس مرطوب، پرلیت یا ورمیکولیت نیز اضافه کنید. (در اینجا منظور از گالن، یک پیمانه است، بسته به میزان و ظرفیت گلدانتان باید آن را انتخاب کنید.)
3. سعی کنید مخلوطتان را خوب تکان دهید. تا شن و ماسه و سنگ ریزه و خاک به هم نچسبند. اگر احساس کردید مخلوطتان شن و ماسهاش زیاد شده و بافت خشنی دارد، پیت ماس بیشتری اضافه کنید. یا برعکس اگر فکر میکنید مخلوطتان خیلی نرم و ظریف شده است، باید شن و ماسه بیشتری اضافه کنید. در واقع بافت مخلوطتان را با کم و زیاد کردن افزودنیهایتان تنظیم کنید تا به بافت مورد نظر خود برسید.
تهیه کودهای مبتنی بر پایه پیت ماس
مخلوطهای پیت ماس که معمولا از میزان خاک کمتری تشکیل شده اند اکثرا شامل پیت ماس، ورمیکولیت یا پرلیت و کود میباشند. خاکهای مبتنی بر پایه پیت ماس برای جوانه زنی دانه بسیار مفید هستند، زیرا آنها نسبتا استریل، سبک بافت و کم وزن و یکنواخت هستند. بافت سبک باعث میشود تا دانه ها به راحتی جوانه زده و ظاهر شوند و ریشهها منحصر به فرد رشد کرده و باعث میشود تا کاشت گیاه آسانتر شود.
به طور کلی دستورالعملهای ساخت کودها اکثرا بر پایه نوع گیاهان رشد میکنند. مثلا دستورالعملهای گیاهان آپارتمانی با گلخانهای متفاوت است. اما دستورالعمل کلی برای کود مبتنی بر پایه پیت ماس حاوی نصف مقدار پیت ماس و نصف مقدار مخلوط ورمیکولیت و پرلیت است. به طور مثال :
1. دو گالن پیت ماس به گلدان خالی اضافه کنید.
2. سپس دو گالن پرلیت یا ورمیکولیت یا مخلوط هردو اضافه کنید.
3. مخلوط را کاملا تکان دهید و هم بزنید سپس استفاده کنید.
افزودن آهک و مواد مغذی معدنی به کودهای مبتنی بر پایه خاک یا پیت ماس
به طور کلی مقدار کمی سنگ آهک و مواد مغذی معدنی باید به کودهای دست ساز ما اضافه شوند. این مواد را میتوان جدا مخلوط کرد و سپس به ظرف حاوی کود اضافه کرد. مواد افزودنی معدنی باعث تقویت کود دست ساز و خانگی ما میشود اما در عین حال باید به pH هم توجه کنید. pH باید بدرستی حفظ شود تا این مواد مغذی بتوانند برای ریشههای گیاهی جذب شوند. محدوده pH که همه مواد مغذی برای اکثر گیاهان در آن قابل دسترس است، بین 6 (کمی اسیدی) و 7 است.
در برخی موارد با توجه به میزان زمان نگهداری گیاهان در گلدانها، افزودن مواد مغذی معدنی به کودهای بر پایه خاک، گاهی اوقات لازم و گاهی اوقات لازم نیست. وجود خاک رس یا سایر مواد معدنی در خاکهای معمولی قابل استفاده برای کودهای مبتنی بر پایه خاک، ظرفیت تبادل کاتیونهای خاک (CEC) را برای ذخیره مواد معدنی یا قابلیت نگهداری آب، افزایش میدهد. بنابراین کودهای مبتنی بر پایه خاک توانایی بالاتری برای باوروری گیاه را نسبت به کودهای مبتنی بر پایه پیت ماس، دارند. هنگام ساخت کودهای خانگیتان pH باید با توجه به نتایج آزمایش خاک تنظیم شود. برای تنظیم pH و سایر گزینهها از پکیجها و بروشورهای موجود و راهنما در فروشگاههای لوازم باغبانی استفاده کنید.
اگرچه کودهای مبتنی بر خاک، در ترکیب اولیه خود نیازی به اضافه کردن کودهای تقویتی یا مواد معدنی تقویتی نداشته باشند، اما حضور این مواد معمولا برای گیاهانی که در چندین سال باید رشد داشته باشند ضروری به نظر میرسد. به عنوان مثال کود Osmocote میتواند به هر دو مخلوط کودی دست ساز بر پایه خاک یا بر پایه پیت ماس با در نظر گرفتن مقدار قابل اضافه درج شده روی برچسب، اضافه شود. این کودها در واقع با نامهای آهسته رهش نیز شناخته میشوند و این اطمینان را به شما میدهند که گیاه شما تا ماههای آینده دارای مواد معدنی و غذایی مورد نیاز است.
اغلب کودهای دست ساز خانگی (چه مبتنی بر خاک و چه مبتنی بر پایه پیت ماس) معمولا دارای pH=6 یا کمتر میباشند و باید تنظیم شوند، اضافه کردن سنگ آهک کلسیمی یا آهک کشاورزی موجب افزایش pH و کلسیم میشود که دیواره سلولی را تقویت میکند. سنگ آهک دولومیتی، گاهی اوقات به جای سنگ آهک کلسیمی استفاده میشود که باعث افزایش pH و همچنین منیزیم و کلسیم میشود. 4 قاشق غذاخوری سنگ آهک (حدود 2 اونس یا 57 گرم) را میتوان به گلدان اضافه کرد. کودهای دست ساز خانگی (چه مبتنی بر خاک و چه مبتنی بر پایه پیت ماس) اغلب باید pH بالا داشته باشند و استفاده از محلولهای بافر برای تنظیم pH ممکن است باعث کندی رشد گیاه یا حتی توقف آن شود. استفاده از کودهای قلیایی این مشکل را رفع میکند. برای تامین نیتروژن و پتاسیم، دو قاشق چای خوری (حدود نیم اونس یا 14.2 گرم) از نیترات پتاسیم (15-0-15) و همان مقدار نیترات کلسیم (15.5-0-0) را میتوان اضافه کرد. برای تهیه فسفر، 2 قاشق غذا خوری (در حدود یک اونس یا 28.4 گرم) از 20٪ سوپر فسفات (0-20-0) اضافه کنید که با این مقادیر، به همان میزان تاثیر مخلوط کود آهسته رهش و سنگ آهک میرسید.
پس از اضافه کردن هر نوع افزودنی طبق موارد گفته شده، کود دست ساز شما باید از یک مش یا توری یا حتی پارچه کرباسی برای جدا کردن قطعات بزرگتر عبور کند. فیلتر شما باید توانایی جداسازی قطعات بزرگ خاک را به قطر کمتر از یک چهارم اینچ را داشته باشد. سپس قبل از اضافه کردن به گلدان، حتما آن را مرطوب کنید و باقی مانده کودتان که حاوی مقادیر درشت میباشد را در یک ظرف پلاستیکی که آب جذب نکند، نگهداری کنید.
اکنون شما به دانش کافی برای ساخت کودهای مورد نیاز خود، بسته به نیاز گیاهتان رسیده اید. به یاد داشته باشید که تمام مواد فلهای خالص نیستند. اگر شما تصمیم به استفاده از یک منبع محلی کمپوست یا سایر مواد جایگزین در ترکیب خود دارید، حتما باید از مواد مغذی و پاکیزگی یا خلوص آنها مطلع شوید. هر دو عامل بر موفقیت رشد گیاهان شما تأثیر میگذارند و استفاده آزمایشی از آنان ممکن است سبب شود که کودهای شما بهتر از کودهای موجود در بازار و در دسترس باشند و یا ممکن است باعث سلامت و کاهش مرگ و میر گیاهان شما شوند. به عنوان یک مخلوط کننده و طراح، نتایج کشت به عهده شما است.
بذرام برای شما و کشت و کارتان آرزوی موفقیت میکند!
نظرات
ارسال یک نظر
ارسال یک پاسخ