هماهنگی در بونسای

الف - اهداف 

با مطالعه این بخش از آموزش بونسای شما قادر خواهید بود که:

1 – هماهنگی در بونسای را تعریف کنید.

2 – در مورد مفهوم هماهنگی و چگونگی اعمال آن بر بونسای  بحث و گفتگو کنید.

ب – کلیات

1 - تعریف هماهنگی

هماهنگی به معنی متناسب بودن با یکدیگر، سازش، ترکیبی از چند بخش برای رسیدن به یک کلیت منظم و مرتب، تجانس، آرایش متناسبی از رنگ ها، شکل، اندازه و ... که باعث شوند یک شی زیبا به نظر برسد. هنرمندان بونسای در تلاش هستند تا به چنین چیزی دست یابند.

2 – بونسای

بونسای هنر ساخت یک ماکت کوچک از یک درخت بالغ و یا گروهی از درختان است که در طبیعت یافت می شوند. هنرمند بونسای با تغییر در گیاه سعی دارد درخت کوچکی ایجاد کند که همه خصوصیات یک درخت بالغ را داشته باشد.

ج – عناصر هماهنگی

عناصر مختلف در یک ترکیب، برای رسیدن به هماهنگی به یکدیگر کمک می کنند. عناصر هماهنگی شامل این موارد است : سطحی گرفتن ، منظره دید، خط دید و تداوم و ریتم آن، تعادل، روح و روان ترکیب. در این قسمت به طور خلاصه در باره این موارد صحبت می شود. 

1 – سطحی گرفتن

این یک فرض اساسی در هنر شرق است که می گوید قدرت کمتر یک چیز ممکن است بیشترین تاثیر را داشته باشد. فضای خالی از یک فضای پر مهم تر است.

2 – منظره دید

منظره دید به یک روش سازماندهی شکل ها در فضا برای ایجاد یک خیال عمیق در یک سطح دو بعدی و یا یک خیال عمیق تر در یک سطح سه بعدی اشاره دارد. منظره دید در بونسای برای پیشبرد این خیال در بیننده که بونسای دارای وزن بیشتر، سن بیشتر، بلوغ بیشتر و یک محیط بزرگتر است، استفاده می شود.

3 – خط دید

منظور از خط دید در هنر، یک سری از نقاط است که باعث حرکت چشم در امتداد یک مسیر خاص می شوند. این خاصیت، مسیری که ما یک ترکیب خاص را مشاهده می کنیم کنترل می کند. حرکت چشم در طول این مسیر توسط این نقاط ایجاد می شود که می بایست صاف و نسبتاً مداوم باشند تا از خسته و منحرف شدن چشم ها در دیدن ترکیب جلوگیری شود.

4 – تعادل

تعادل عنصر اصلی در هماهنگی است. با این حال بر خلاف بسیاری از هنرهای غربی، هنر شرقی که بونسای از آنجا آغاز شده است، به جای تعادل متقارن بر تعادل نا متقارن متکی است.

5 – روح و جان

چند سال پیش یکی از منتقدان هنر چینی اقدام به ایجاد یک معیار کرد که توسط آن نقاشی های مناظر طبیعی کارشناسی شوند. در نتیجه این شخص اعلام کرد که یک اثر هنری ممکن است از نظر تکنیکی عالی باشد، ارائه دادن اثر و اجرای آن نیز عالی باشد و همه قوانین را هم به خوبی اجرا کند ولی این حالت تنها در صورتی تحقق می یابد که اثر هنری روح و جان داشته باشد. این روح و جانی که در شاهکارهای بونسای وجود دارد آن را از سایر هنرها جدا می کند.

د – جایگاه طبیعت در ایجاد هماهنگی در بونسای

A – طبیعت یکی از مهم ترین و اساسی ترین مباحث در هماهنگی است. بسیاری از هنرمندان بزرگ زندگی خود را صرف مطالعه طبیعت کرده اند. کوه ها، رودخانه ها، درختان، سنگ ها در محیط زیست طبیعی خود معمولا دارای هماهنگی ساده ای با یکدیگر و محیط اطراف خود هستند. هنرمند بونسای با مشاهده طبیعت می آموزد.

B – شکل طبیعی: ظاهر یک بونسای باید منعکس کننده عادات طبیعی رشد، شکل و فرم از یک گونه باشد. هنرمند بونسای برای درست کردن ماکت کوچک یک درخت باید ترکیبی از مهارت های باغبانی و طراحی را داشته باشد تا بتواند آنچه که در طبیعت می بیند را به وجود آورد.

C – بیشتر نشان دادن سن بونسای: سن یک بونسای  صرف نظر از سن واقعی خود، چیز دیگری به نظر می رسد. تنه، شاخه ها و برگ ها باید متناسب با سن غیر واقعی که بونسای نشان می دهد، باشند.

a- یک درخت نوجوان که سن آن 10 تا 25 سال است دارای این خصوصیات می باشد: تنه بلند و باریک، کمی نوک تیز، رشد و گستردگی شاخه ها به سمت بالا و برگ ها به شکل توپ. 

b- خصوصیات یک درخت بالغ که سن آن 25 تا 75 سال می باشد عبارت است از: تنه تا حدودی مخروطی، انشعاب از ریشه، قطر بزرگ تر تنه و پوست بالغ. حجم شاخ و برگ ها نسبت به تنه بیشتر است. شاخه های پایین تر رو به بیرون رشد می کنند به صورتی که درخت وسیع تر شود.

c- درختان قدیمی که 75 تا 250 ساله هستند تنه و شاخه های سنگین تری دارند و شاخه ها افتاده تر می باشند.

d- درختان کهن که بیش از 250 سال دارند، دارای تنه بسیار سنگین، چوب طبیعی مرده، شکاف های پوستی، پوست بالغ است و تاج آن گسترده تر و گرد تر است. تنه ممکن است دارای شکاف های بزرگی باشد. همچنین تنه درختان کهن، بسیار عریض و تنومند هستند. 

ه –هماهنگی در نمایش بونسای

A – در نمایش بونسای، مفاهیم سطحی گرفتن، فضا، منظره دید، حرکت چشم ها، ریتم، تعادل و ظاهر طبیعی برای ایجاد هماهنگی باید وجود داشته باشند. 

1 – نقطه کانونی: نمایش یا هر بخش از یک نمایش در یک بونسای باید دارای یک نقظه کانونی باشد.

2 – فضای خالی در نمایش بونسای، مهم تر از فضای پر می باشد. فضاهای خالی در مقابل، بین و پشت محیط آیتم های نمایش داده شده و یا مرزها برای کمک به چشم به منظور طولانی شدن مدت زمان مشاهده، وجود دارند.

3 – زمینه باید خنثی باشد. زمینه به هم ریخته باعث حواس پرتی و گیج شدن بیننده می شود و مسیر حرکت چشم ها را دچار مشکل می کند.

4 – مثلث نه تنها در بعد عمودی در نظر گرفته می شود بلکه در سطح افقی در نمایش طرح نیز در نظر گرفته می شود.

B – بسیاری از مفاهیم هماهنگی برای بونسای هایی که در فضای باز پرورش داده می شوند نیز به کار می رود. گیاهان باید مفتکرانه گروه بندی شوند، باید به اندازه کافی فضای خالی داشته باشند. نباید آن ها را نزدیک به هم بدون فاصله قرار داد، زیرا باعث به وجود آمدن یک زمینه ی منحرف کننده حرکت چشم می شود.

ز – خلاصه 

A – ترکیب یک بونسای در صورتی هماهنگ است که خطوط، شکل، اندازه، ظرف و محیط نمایش برای ارائه یک صحنه زیبا با هم آمیخته شوند.

B – عناصر مختلف، مفاهیم و شرایط در یک ترکیب بونسای در به وجود آمدن هماهنگی کمک می کنند. آن ها عبارتند از: سطحی گرفتن ، منظره دید، خط دید و تداوم و ریتم آن، تعادل، روح و روان ترکیب، ظاهر طبیعی و نمایش آن.