چغندر

چغندر گیاهی دوساله است و برای گل دهی به یک دوره سرما با دمای 4 تا 10 درجه سانتی گراد به مدت 2 هفته نیاز دارد. چغندر لبویی را برای استفاده از ریشه آن کشت می کنند. رنگ قرمز چغندر مربوط به بتاسیانین می باشد که ترکیبی حاوی نیتروژن است و خصوصیات شیمیایی آن شبیه به آنتوسیانین می باشد. چغندرها معمولا حاوی رنگدانه های زردرنگ بتاگزانتین می باشند. نسبت این دو رنگدانه با توجه به نوع چغندر متفاوت بوده و در طول رشد با توجه به شرایط محیطی تغییر می کند.

چغندر قند، محصولی است که مقادیر بالای قند(ساکارز) دارد. استفاده از قند چغندر پس از سال 1700 توسط Achard در Prussia آغاز شد. امروزه پیشرفت زیادی در اصلاح چغندر به وجود آمده و 4 نوع چغندر وجود دارد که هر کدام برای مصرف خاصی مورد استفاده قرار می گیرند.

چغندر قند

چغندر قند گیاهی دوساله است که به صورت یکساله کشت می شود و در سال دوم تحت تاثیر سرما گل دهی انجام می دهد. زمان کاشت باید طوری انتخاب شود که در طی رشد تحت تاثیر سرمای ناگهانی قرار نگیرد و گل دهی انجام ندهد. بذر چغندر قند یک میوه است که داخل آن 2 یا 3 بذر وجود دارد که وقتی کشت می شود 2 یا 3 جوانه می دهد. به بذر چغندر قند اصطلاحا پلی ژرم می گویند که در اثر انجام کارهای اصلاحی به صورت تک بذر درآمده است.

 

 

آب و هوا برای رشد چغندر قند

چغندر تقریبا به سرما و گرما مقاوم است و می تواند خشکی را تحمل کند و همچنین نسبت به شوری خاک مقاوم است. به دلیل این که تولید چغندر پر هزینه است باید آن را در خاک های حاصلخیز با شرایط مناسب کشت نمود. چغندر قند مکانیسم خاصی برای تجمع قند ندارد بلکه وابسته به تحریکات محیطی است. دمای مناسب برای رشد چغندر قند 20 تا 24 درجه سانتی گراد است . اما ذخیره قند در ریشه در دماهای کم تر انجام می شود. وقوع سرما در اوایل رشد مناسب نمی باشد. زیرا رشد اندام های زیرزمینی قبل از برگ ها متوقف می شود. از طرف دیگر عمر برگ در هوای بسیار گرم کوتاه است. ریزش برگ های مسن موجب تحریک رشد برگ های جدید و مصرف قند ذخیره شده می شود. مناسب ترین شرایط برای رشد چغندر قند وجود یک تابستان معتدل ، و به دنبال آن یک پاییز آفتابی است که حرارت های شب های آن پایین باشد. چغندر قند را در مناطقی که زمستان خنک دارند در پاییز می کارند . در این مناطق وجود هوای گرم در شب های بهار عامل محدود کننده در تجمع قند است. زیرا قند ذخیره شده، برای تنفس مصرف می شود. چغندر قند به خشکی مقاوم است ولی برای به دست آوردن عملکرد بالا، وجود رطوبت کافی، لازم و ضروری است.

خاک مناسب برای رشد چغندر قند

خاکی که برای کاشت چغندر قند استفاده می شود باید زهکشی خوبی داشته باشد و PH مناسب برای رشد چغندر قند 6.2 تا 7 است. خاک هایی که زهکشی خوبی ندارند و خاک های خیلی شنی و همچنین خاک های کم عمق برای رشد چغندر قند مناسب نیست. خاک خوب یکی از موارد ضروری برای رشد موفق چغندر قند است. 

تهیه زمین برای رشد چغندر قند

زمینی که چغندر قند در آن کشت می شود باید بدون علف های هرز باشد. خاک سطحی برای کاشت چغندر قند باید صاف باشد تا جوانه زدن یکنواخت صورت بگیرد. اگر خاک زهکشی خوبی نداشته باشد و سنگین باشد برای کشت چغندر قند مناسب نیست.

کاشت چغندر قند

بذرها باید به عمق 3/1 سانتی متر و فاصله 5 تا 7 سانتی متر از هم کاشته شوند. ردیف های کاشت باید به اندازه 30 تا 45 سانتی متر از هم فاصله داشته باشند. بعد از کاشت به خوبی بذرها باید آبیاری شوند. اگر به خوبی مرطوب نگه داشته شوند، بعد از 3 تا 5 روز بذرها جوانه می زنند. بعد از اینکه جوانه ها، به اندازه 7 سانتی متر بلند شدند، باید نهال ها را تنک کرد، نهال ها باید به اندازه 8 سانتی متر از هم فاصله داشته باشند. در این صورت ریشه چغندر توسعه پیدا می کند. از دادن آب زیاد به نهال ها باید پرهیز شود. زمین باید کاملا عاری از علف های هرز باشد . اگر ریشه های چغندر از خاک پیدا باشند باید با لایه نازکی از مالچ پوشیده شود.

برداشت چغندر 

زمانی که قطر چغندر 5/2 تا 7 سانتی متر باشد آماده برداشت است. چغندر بعد از بزرگ شدن به آرامی از خاک بیرون می آید. اگر برداشت چغندر با تاخیر انجام شود ریشه ها پوک می شوند. چغندری که در بهار کشت شده است را در اواسط تا اواخر پاییز، قبل از این که خاک یخ ببندد، برداشت می کنند. زمانی که برگ های کناری شروع به قهوه ای شدن کنند و برگ های میانی زرد شده باشند، چغندر رسیده شده است..

چغندر لبویی یا ریشه ای

چغندر لبویی به عنوان پیش غذا و یا در سالاد و سایر غذاها استفاده می شود. بهترین نوع چغندر لبویی، چغندر گوشت قرمز و زرد است . چغندر سفید زیاد مرغوب نیست. چغندر لبویی گیاهی دوساله است. در سال اول تولید ریشه می کند و در سال دوم گل می دهد. . چغندر لبویی در هر آب و هوایی رشد می کند ولی در آب و هوای خنک بهترین رشد را دارد. چغندر لبویی جزء گیاهان روز بلند است و اگر در دوره رشد، طول روز کمتر از 10 ساعت باشد مواد غذایی به اندازه کافی ذخیره نمی شود و در نتیجه غده ها تشکیل نمی شوند. 

 

 

کاشت چغندر لبویی

دمای مناسب برای کاشت چغندر لبویی 16 تا 18 درجه سانتی گراد است. مصرف زیاد کود ازت، باعث کم رنگ شدن ریشه ها می شود. بذرها را باید در اواخر فروردین ماه در ردیف های به فاصله 45 تا 50 سانتی متر کاشته و فاصله بوته ها باید 10 تا 15 سانتی متر باید باشد. بذرها باید با عمق 3 یا 4 سانتی متر کاشته شوند. بعد از ظاهر شدن جوانه ها، باید آن ها را در چند مرحله تنک کرد. در مرحله اول فاصله بوته ها را به 5 سانتی متر، در مرحله دوم فاصله بوته ها را به 10 سانتی متر و در مرحله سوم فاصله بوته ها را به 25 تا 30 سانتی متر می رسانند.

برداشت چغندر لبویی

محصول چغندر لبویی 3 تا 4 ماه بعد از کشت، قابل برداشت است. ریشه چغندر لبویی را تقریبا در اواسط پاییز برداشت می کنند.

چغندر برگی

چغندر برگی یک واریته از چغندر لبویی است. چغندر برگی گیاهی دوساله است که فقط برگ هایش مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه در هر آب و هوایی رشد می کند. چغندر برگی در خاک هایی که از لحاظ مواد آلی غنی هستند بهترین محصول را می دهد. بهترین کودی که برای این گیاه استفاده می شود، کود پوسیده دامی است. در هنگام رشد برگ ها، باید از کود شیمیایی ازته هم استفاده کرد. این گیاه را مانند چغندر لبویی می کارند فقط با این تفاوت که مدت جوانه زدن برگ در چغندر برگی، 6 تا 8 روز است.