کیوی (Kiwifruit) یکی از انواع میوه‌های خوراکی است که در مناطق معتدل بر روی درخت رشد می‌کند. هر درخت صدها کیلو میوه تولید می‌کند. در بسیاری از مناطق 3 تا 7 سال طول می‌کشد تا این درخت به بلوغ برسد. پس چون زمان زیادی برای کاشت آن باید صرف کنید، قبل از کاشت مطمئن شوید که امکانات کافی را دارید و سپس این درخت را با استفاده از روش‌های بهینه بکارید. 

مرحله اول-کاشت بذر
 

1 – انتخاب نوع کیوی. رشد کیوی از بذر مثل یک پروژه‌ی سرگرم کننده است که در نهایت یک گیاه زینتی بدست می‌آوریم. کیوی دقیقا شبیه به گیاهی که بذر را از آن گرفتیم نمی‌شود. بنابراین برای کاشت یک درخت کیوی، بهتر است بذر آن را از فروشگاه‌های بذر و لوازم کشاورزی تهیه کنید. سه نوع کیوی وجود دارد. 

•     کیوی معمولی، این نوع کیوی(Actinidia deliciosa) در بیشتر مغازه‌ها وجود دارد. پوست ضخیم قهوه‌ای و کرکی با پالپ سبز رنگ دارد. جهت رشد بهینه باید در مناطقی کاشته شود که در زمستان حدود یک ماه آب و هوای سرد با دمای 1- تا 7 درجه‌ی سانتی گراد وجود داشته باشد. این کیوی در مناطقی که دمای هوا در زمستان 17- تا 1- درجه سانتی گراد است به خوبی رشد می‌کند. 
•     کیوی طلایی، این نوع کیوی‌(Actinidia chinensis) بسیار محبوب بوده و نسبت به کیوی معمولی شیرین‌تر ولی ظریف‌تر می‌باشد. این میوه از خانواده‌ی کیوی معمولی است اما کرک کم‌تری دارد و رنگش زردتر است. این کیوی در مناطقی که دارای زمستانی با دمای حدود 1- تا 12- درجه‌ی سانتی‌گراد است بهترین رشد را دارد.
•     کیوی بری یا کیوی هاردی، این نام مربوط به دو گونه‌ی متفاوت کیوی شامل کیوی هاردی (Actinidia arguta) و سوپر کیوی هاردی (Actinidia kolomikta) است. این میوه در مقایسه با کیوی معمولی و طلایی بسیار کوچکتر است و یک پوسته‌ی نازک و طریف‌تر دارد. همانگونه که از اسمش مشخص است این نوع کیوی بیشترین مقاومت سرما را دارد و در مناطقی با زمستان سخت می‌تواند رشد کند. این گونه نسبت به سایر گونه‌ها که چندین سال برای بالغ شدن زمان می‌برن گاهی اوقات هم پس از یک فصل رشد قادر به تولید میوه است. 

2.    تهیه‌ی بذر کیوی. اگر شما تصمیم به پرورش کیوی معمولی گرفته‌اید، می‌توانید بذرها را با خریدن یک کیوی از مغازه بدست آورید. برای انواع دیگر می‌توانید بذرهای آن‌ها را با قیمت مناسب از فروشگاه‌ها خریداری کنید. 

•     برای حذف بذرها از میوه‌ی کیوی آن را به دو قسمت مساوی قاچ کنید و با چنگال یا قاشق دانه‌های سیاه وسط آن را خالی کنید. بذرها را در یک ظرف کوچک ریخته تا پالپ آن‌ها شسته شود.

3.    کاشت بذر. بذرها را در یک حوله کاغذی مرطوب در کیسه‌ی پلاستیکی گذاشته و در یک مکان گرم قرار دهید. بذرها را هر روز تا زمانی که جوانه می‌زنند بررسی کنید.

•     اگر متوجه شدید که حوله‌ی کاغذی قبل از جوانه زدنِ بذرها خشک شده است دوباره آن را مرطوب کنید زیرا بذرها برای جوانه زدن به محیط مرطوب نیاز دارند.

4. کاشت بذرهای جوانه زده. خاک گلدان را مرطوب کنید هر 3-4 بذر در یک گلدان قرار می‌گیرند. قسمتی از حوله‌ی مرطوب که برای جوانه زدن بذرها استفاده شده را همراه با 3-4 جوانه‌ی چسبیده به آن را جدا کنید سپس حوله را همراه جوانه‌های چسبیده به آن در گلدان بکارید. این کار را تا زمانی که همه‌ی بذرها کاشته شوند انجام دهید. 

 
5.    گلدان را در مکانی که نور زیادی دریافت می‌کند قرار دهید. معمولا طاقچه‌ی جلوی پنجره بهترین گزینه است. 

•    درختان جوان به سرمای زمستان حساس هستند به همین دلیل بسیاری از پرورش دهندگان کیوی، گیاه را طی دو سال اول در مکان مسقف نگهداری می‌کنند. 
•    به خاطر داشته باشید به محض اینکه گیاه بزرگ تر شد آن را به یک گلدان بزرگ‌تر منتقل کنید. در این مرحله باید به گیاه کود داد. از کودهای همه منظوره طبق دستور العمل استفاده کنید. 

مرحله دوم- کاشت نهال‌های کیوی
 
1.    انتخاب یک مکان مناسب در باغ برای کاشت کیوی. مطمئن شوید که یک مکان مناسب برای کاشت درخت کیوی انتخاب کنید.

•     شما نیاز به فضای کافی برای رشد کیوی دارید.
•     اکثر درختان کیوی در نورِ کامل خورشید یا سایه جزیی بهترین رشد را دارند. 
•     به طور کلی کیوی نیاز به کمی خاک اسیدی با PH بین 6 تا 5/6 دارد. اگر خاک باغ شما بسیار قلیایی است بهتر است که برای رشد کیوی آن را اسیدی کنید.
•     خاک باید مرطوب باشد و زهکشیِ خوبی داشته باشد.

2.    ساخت داربست محکم. به خاطر داشته باشید که درخت کیوی تاک است و تا 9 متر می‌تواند رشد کند. مانند دیگر تاک‌ها در میان داربست‌های عمودی بهترین رشد را دارند این داربست‌ها منجر به پشتیبانی و دریافت نور بیشتر می‌شود. کیوی روی بسیاری از داربست‌ها و نرده‌ها رشد می‌کند. پرورش دهندگان تجاری کیوی از داربست‌هایی به ارتفاع 180  سانتی‌متر و فاصله‌ی 4-6 متر استفاده می‌کنند. 

 
3.    انتقال نهال کیوی. انتقال درخت کیوی تا حد زیادی شبیه به سایر گیاهان است. تفاوت عمده این است که شما باید برای درخت به منظور حفظ ساختارش فاصله بگذارید. سپس برای هر گیاه یک گودال کمی بزرگتر از گلدانی که در آن قرار دارد حفر کنید و سپس ریشه‌ها و خاک چسبیده به آن را در این گودال قرار دهید. در نهایت گودال را با خاک پر کنید.
 

• ریشه‌ها را به هم نریزید ، مواظب باشید آسیب نبیند. اگر ریشه آسیب ببینید باعث ایجاد شوک در گیاه می‌شود.
• از این گیاه مانند سایر گیاهان محافظت کنید. گل دادن این گیاه ممکن است تا پنج سال طول بکشد و در این مدت شما می‌توانید نر و ماده بودن آن‌ها را متوجه شوید. تشخیص نر و ماده بودن گیاه کیوی از روی گل‌های آن مشخص می‌شود. برای تولید میوه یک گیاه نر و یک گیاه ماده نیاز است. 

مرحله سوم- مراقبت و نگهداری از درخت کیوی

1.    حفظ درخت از حیوانات. حتی در صورت عالی بودن تمام شرایط، ممکن است گیاه توسط موجودات مختلف آسیب ببیند زیرا تا زمان بالغ شدن بسیار آسیب پذیر خواهد بود.

•    برگ‌های درخت گاهی اوقات باعث جذب آهو می‌شود. درختان جوان را با استفاده از حصار از این آسیب دور کنید.
•     گربه‌ها باعث آسیب به گیاه می‌شوند. اگر گربه در فضای باز اطراف وجود دارد، اقدامات لازم مانند ایجاد یک حصار یا قرار دادن سیم اطراف هر یک از گیاهان را برای دور نگه داشتن آنها از باغ انجام دهید.
•    بر خلاف بسیاری از دیگر درختان میوه دارِ تجاری، کیوی  آفت حشره‌ای ندارد بنابراین استفاده از آفت کش غیر ضروری است. 

2.    پشتیبانی از شاخه کیوی. با رشد درخت کیوی، شاخه‌های متعددی ایجاد می‌شود. شما باید این شاخه‌ها را با بستن آن‌ها به داربست نگهداری کنید. این کار باعث می‌شود که درخت تنه‌ی محکمی داشته باشد. 
 
3.    هرس درخت کیوی. بهتر است که سالی یک بار درخت را حرس کنید. پوسته‌های اضافی و هر شاخه‌ای که توسط داربست پشتیبانی نمی‌شود را هرس کنید. درخت کیوی وزن این شاخه‌ها را نمی‌تواند تحمل کند مگر اینکه به بالای داربست برسد( زمانی که از داربست‌های به شکل T استفاده می‌کنید). سپس زمانی که درخت به بالای داربست رسید می‌تواند به صورت افقی رشد کند.

•     زمان مناسب برای هرس درخت ماده اواخر زمستان یعنی زمانی که درخت اصطلاحاً خواب است می‌باشد.
•     درخت نر می‌تواند زودتر یعنی درست بعد از گل دادن، هرس شود. 

4.    شناسایی درخت نر و ماده کیوی. درخت کیوی معمولا 4 یا 5 سال پس از کاشت گل می‌دهد. زمانی که گل داد شما می‌توانید درخت نر را با گل‌های دارای پرچم زرد کمرنگ در وسطش شناسایی کنید. درخت ماده به جای این پرچم در مرکز گل‌هایش کلاله‌ی چسبنده و یک تخمدان سفید در پایین گل دارد. چون فقط درخت ماده کیوی تولید می‌کند شما به یک درخت نر برای گرده افشانی 8-9 درخت ماده احتیاج دارید. درخت‌های نر اضافی را حذف کنید و بین درخت‌های ماده فاصله‌های برابری ایجاد کنید. 
 
5.    برداشت میوه. بعد از چند سال ( برای کیوی هاردی معمولا در سال اول میوه تولید می‌شود) درختان شروع به میوه دادن می‌کنند. در ابتدا ممکن است محصول کم باشد اما با گذشت سال‌ها و بالغ شدن درخت، محصولش افزایش می‌یابد. 

•     میوه‌ها معمولا بین ماه‌های شهریور تا مهر می‌رسند و باید میوه‌ را قبل از رسیدن بچینید و ادامه‌ی فرآیند رسیدنش در سردخانه اتفاق می‌افتد. 
•    برای بررسی آماده بودن میوه جهت چیدن، زمانی که کیوی بر روی ساقه‌ی درخت در حال تغییر رنگ است(رنگ قهوه‌ای برای کیوی‌های معمولی) به آن ضربه بزنید. راه دیگر بررسی حضور دانه‌های سیاه در میوه است.